با تمام شدن تحصیل دروس ادبیات در حوزه، یک سوالی که پیش می آید این است که برای جمع بندی ادبیات چه کنیم. به خصوص اینکه ممکن است ضعف هایی باقی مانده باشد. این سوال در تابستان گذشته ذهنم را مشغول کرده بود و پس از جستجو و تحقیق به این نتایج رسیدم. نتایج را به یکی از اساتید سیوطی مدرسه مان نشان دادم خوش شان آمده بود. شاید به درد بقیه طلبه ها هم بخورد… .
***
مخاطب: طلبه ای که سیوطی و مغنی را پشت سر گذاشته اما احساس درد (ضعف) در ادبیات دارد.
بسیار مهم است که توجه شود که ریشه های ضعف در ادبیات متفاوت است:
– مطلب یک بحث ادبی کلا خوانده و فهمیده نشه.
– مطلب فهم اولیه شده اما مرور نشده.
– مطلب کار کاربردی نشده.
لذا:
– در تابستان باید یک دور سریع مطالب صرف و سیوطی و مغنی را بررسی کنیم و مطالبی که فهم اولیه نشده را مشخص کنیم. جبران این مطالب با مطالعه است.
– امر دیگری که شاید نیاز به وقت متمرکز داشته باشد مرور بخش فعل صرف به خصوص افعال معتل ثلاثی مجرد و مزید است. صرف افعال بیت معروف شیخ بهایی رحمه الله علیه (درمورد افعال معتل) در ذهن باید باشد. در واقع صرف شاه مثال های افعال معتل در ذهن باید باشد.
– امر دیگری که به تدریج باید کار شود و به جنبه کاربردی کمک می کند، انس با متن خوانی است از طریق: عدم تسامح در خواندن متون عربی درسی و انس با متون عربی گزیده شده غیر درسی. از قدیم گفته اند که متن درسی فارسی برای طلبه سم است! باید با متن های عربی کشتی گرفت!
– برای مرور مطالب ادبیات کلا باید به اصل «رجوع درجا» توجه داشت. چه در مطالعات عربی درسی و چه غیر درسی. هر وقت در مطالعه، با یک سوال یا مشکل ادبی مواجه شدیم، همان موقع به یک منبع ادبی برای حلش رجوع کنیم. یا یادداشت کنیم و در اسرع وقت رجوع کنیم. خیلی از مرورها و تثبیت ها در همین رجوع های درجا حاصل می شود. برای تثبیت مطالب دنبال کارهای عجیب و غریب نباشیم!!! نوع دیگری از مرور، مرور کلی است که که در آن کل یک کتاب مرور می شود و می تواند در ایامی از سال (بخصوص تابستان) باشد.
ـ ابیات مهم الفیه ابن مالک را مشخص کنیم و در مرورهای درجا یا مرورهای کلی، یک گوشه چشمی به آنها داشته باشیم.
– امر ویژه ای که می تواند به تثبیت ادبیات کمک کند، شرکت در دوره آموزشی زبان عربی (مکالمه عربی) است. با لحاظ اینکه باید در کنار برنامه انس ادبی باشد نه به جای برنامه انس ادبی.
– کلا توجه شود که تثبیت و تعمیق ادبیات نیاز به برنامه تدریجی دارد و با نگاه دفعی حاصل نمی شود. سطوحی از تثبیت و تعمیق با تدریس و تحقیق حاصل می شود. لذا پس از اتمام دروس رسمی ادبیات هم باید برنامه ای برای انس با ادبیات داشته باشیم.
لذا:
صرف شرکت کردن مان در کارگاه های تکمیلی و کاربردی و… مناسب نیست و ریشه ضعف باید دقیق شناسایی شود. اهتمام خودمان در رفع این دردها اساسی است. توجه شود که مباحث تعمیقی و تکمیلی اساتید در کارگاه ها در صورتی مفید خواهد بود که خودمان حواس مان به نقاط ضعف پازل ادبیات مان باشد.
***
مسئله دیگری که کلا در تحصیل مهم است، روش مدیریت دانش است. سیستم مدیریت دانش مان (ثبت و نگهداری مطالب) در ادبیات و بقیه علوم چگونه باشد تا در مراجعات بعدی به مطالب (چه یک ماه بعد و چه ده سال بعد)، بیشترین بهینگی را داشته باشد؟ این مسئله را إن شاء الله در فرصت دیگری بررسی می کنم.
البته حواسم به بچه های پایه ی اول و دوم هم هست. إن شاء الله از تجاربی که به درد آنها بخورد نیز می نویسم.
شما رابطه تان با ادبیات عرب چطوری است؟ چه تجربه ای در تحصیل ادبیات دارید؟ در نظرات بیان کنید تا همفکری کنیم.
۴ دیدگاه روشن با ضعف در ادبیات عرب چه کنیم؟
سلام.
استفاده کردیم. نکته ای بذهنم رسید که شما هم فرمودید انس دائمی با ادبیات است، کما اینکه مثلا در برنامه مدارس مشکات هم این دیده شده و طلاب تا سال هفتم هم تجزیه و ترکیب دارند!
استاد محمدرضا حکیمی در خصوص اهمیت ادبیات میگویند که اگر طلبه ای در همان ابتدای طلبگی ادبیات را تقویت کند، بعداً در سطوح بالاتر در فقه و اصول خواهد دید که همان ادبیات قوی چقدر او را جلو خواهد انداخت.
علیک السلام. بله… نقل قول از علما هست که سرمایه گذاری در ادبیات باعث صرفه جویی در بقیه عمر میشه.
دقیقا از چه عالمی است من میخام از گفته تون استفاده کنم ولی میخام با سند به بقیه عرض کنم. تشکر بابت زحماتتون
نظر لطفتونه. سعی کردم نکات مهمی که از اساتید مختلفی شنیده بودم را بیارم. تقریبا به جز بحث مکالمه، بقیه اش اجماعی هست.